Blogopmaak

De waarde van onze aarde

Hugo Der Kinderen • sep. 02, 2021

Dit schema geeft een inschatting van de waarde die grondgebruik heeft op ecologisch vlak, op basis van onderstaande vijf aspecten:


  •  Klimaat: de mate waarin de grond broeikasgassen reduceert en vasthoudt; in de eerste plaats C02, maar ook stikstof e.a.
  • Biodiversiteit: het aantal soorten planten en dieren dat een gezonde habitat krijgt.
  • Bodemleven: de mate waarin een gezonde bodem wordt in stand gehouden, zowel betreffende waterhuishouding (captatievermogen) als mineralen, bacteriën en schimmels.
  • Voedingswaarde: de mate waarin dit bodemgebruik gezonde voeding oplevert voor de mens.
  • Cultuur: de mate waarin dit bodemgebruik bijdraagt tot de culturele behoeften van de mens, zoals natuurbeleving, ontspanning, rust, recreatie, … We gaan ervan uit dat de mens behoort tot zijn ecologische omgeving en er een natuurlijke plaats moet in vinden.


We onderscheiden 13 vormen van bodemgebruik en beseffen dat we hiermee bepaalde nuances weglaten. Toch geeft dit een goed idee van de ecologische effecten wanneer men de bodem een bepaalde bestemming geeft. Bovendien geldt voor elke gebruiksvorm dat deze op een degelijke of een minder degelijke manier kan uitgevoerd worden.


Een korte toelichting:

1 - Een natuurlijk bos

Dit is een bos dat bestaat uit inheemse soorten planten en in een natuurlijk balans in functie van het soort bodem. De gelaagdheid is gerespecteerd en wordt niet op een kunstmatige manier ontwikkeld of afgeremd. Doorheen de jaren is er een balans en variatie in soorten ontstaan, die een kans hebben om hier op een duurzame manier te overleven.

2 - Een voedselbos

Dit is volgens de definitie van het Agentschap Natuur en Bos ‘een bos’. Het valt dus onder de regels voor het behoud en beheer die door dit agentschap werden vastgelegd, met het oog op bescherming, net zoals een natuurlijk bos. Het verschil met een natuurlijk bos is dat, binnen de beperkingen van het ANB, de soortenkeuze bewust gericht is op het aanplanten van soorten die een voedingswaarde hebben voor de mens.
Gezien de povere lijst van planten die het ANB als streekeigen beschouwt, is de voedselwaarde ook zeer beperkt. Toch behoudt dit bos alle ecologische kwaliteiten van een natuurlijk bos. Door de grotere aanwezigheid van vruchtdragende gewassen geeft dit type bos meer mogelijkheden voor de fauna. Omdat een groot aantal diersoorten vandaag bedreigd is, mogen we de bijdrage aan biodiversiteit hoger inschatten dan deze van een natuurlijk bos.

3 - De bomenakker

Dit is een verzameling bomen van dezelfde soort en meestal van dezelfde leeftijd. Ze werden doelbewust aangeplant met een bepaald doel voor ogen dat vaak economisch is. Deze akkers focussen meestal op houtproductie en vallen onder de noemer van economisch bosbeheer of houtvesterij. Als de bomen ‘rijp’ zijn dan worden ze meestal tegelijk gekapt en vervangen door jonge exemplaren. Omdat in de bomenakker slechts één soort bomen aanwezig is, is het dierlijk leven afhankelijk van het soort onderbegroeiing dat nog kan ontstaan. De kans om hier een geschikte habitat te vinden, is dus meestal erg beperkt. Voor recreatieve doeleinden is een dergelijk bos nog nuttig, maar voor voedselproductie kan het nagenoeg geen bijdrage leveren. Niet zelden verzuurt de bodem op termijn sterk (bv. sparrenbossen) en verschraalt het leven tot een toevallige beek die er nog door stroomt.

4 - Het speelbos

Dit is een bomenrijk terrein dat vooral voor jeugdrecreatie gebruikt wordt. Door het intensief gebruik van de oppervlakte heeft de onderbegroeiing weinig kans om zich natuurlijk te ontwikkelen en te handhaven. In de zuivere zin van het woord is er dan geen bos meer, maar alleen nog een verzameling bomen op een overbelaste bodem. Dit grondgebruik scoort ecologisch lager dan de bomenakker, omdat deze meestal toch een behoorlijke vorm van rust geniet. De cultuurwaarde daarentegen ligt dan weer hoger, omdat de jeugd er zijn gang kan gaan. Dit contact met de natuur is een belangrijke bijdrage voor een gezonde geestelijke ontwikkeling. Op het vlak van voedingswaarde mogen we hier uiteraard niet te veel verwachtingen koesteren. Met de aanwezigheid van enkele kastanjebomen, notenbomen en hazelaars is wellicht het maximum bereikt. In het beste geval gedijen ook appel- en perenbomen nog, maar zacht fruit zal zowel in boomversie als in struiken te gevoelig blijken voor intensief speelgebruik.

Deze vier eerste soorten grondgebruik behoren tot de categorie ‘BOS’. Dit heeft niets te maken met de inkleuring op de plannen voor ruimtelijke ordening (RUP, vroeger gewestplannen). Het gaat over ‘FEITELIJK BOS’ of ‘de aanwezigheid van hoogstammige bomen’, volgens de definitie die kan gevonden worden op de website van ANB.  


Juridisch legt dit heel wat beperkingen op inzake gebruik en onderhoud.

Hoewel de ecologische kwaliteit van deze vier soorten nog erg veel verschilt, vallen ze allemaal onder de bescherming van ANB en Bos+, die erop toezien dat onze schaarse bossen behouden blijven. Dat is een noodzakelijke rol omdat de mens nu eenmaal de neiging heeft om ook bossen voor economische en andere prioriteiten te gebruiken. Hierdoor dreigt de ecologische waarde van deze bossen helaas te verdwijnen. Denk maar aan het doelbewust verwijderen van de onderbegroeiing om een bos ‘proper’ te maken.

5 - Gelaagde permacultuur

Dit is het doelgericht gebruik van grond voor voedselproductie. De principes van gelaagdheid, die we afgekeken hebben van het natuurlijke bos, zorgen ervoor dat er een natuurlijke, permanente balans ontstaat tussen de planten, waardoor de ecologische waarde toeneemt. De permacultuur zorgt er namelijk voor dat meerjarige planten het overgrote deel uitmaken van de begroeiing. Hierdoor vermijdt men alle nadelige effecten van grondbewerking en wordt kaalslag vermeden. Zodoende scoort deze vorm van grondgebruik even goed als een natuurlijk bos op het vlak van klimaat en bodem, en bijna even goed op het vlak van biodiversiteit. Dit laatste zal echter iets lager liggen, omdat niet-streekeigen soorten worden opgenomen in de beplanting. Deze soorten zijn niet altijd (of niet met zekerheid) zonder nadelen voor het ecologisch evenwicht op termijn. Wanneer men hier bij de soortenkeuze voldoende aandacht aan schenkt, kan de score van een gelaagde permacultuur voor biodiversiteit even goed zijn als een natuurlijk bos. Er zijn immers niet-streekeigen soorten die zich door de eeuwen heen perfect in onze omgeving hebben gevestigd. De meest courante fruitsoorten behoren hier zeker toe. De okkernoot werd bv. door de Romeinen in onze streken geïntroduceerd en dat is toch al een tijd geleden en … blijkbaar zonder schade.

De cultuurwaarde van dit grondgebruik scoort even hoog als een natuurlijk bos en uiteraard is de waarde voor voedselproductie ook hoog. Dat het rendement voor voedselproductie niet hetzelfde niveau bereikt als de professionele landbouw, wordt voor een groot deel gecompenseerd door kwaliteit. Hier ligt duidelijk een uitdaging voor de toekomst: door goede teeltmethoden en het gebruik van de korte keten in de voedselvoorziening tot een belangrijke bijdrage tot bio-landbouw te komen. Deze volledig vervangen lijkt op dit ogenblik een utopie, maar wie weet wat de toekomst brengt?

Een belangrijke conclusie: noem uw project voor gelaagde permacultuur geen voedselbos, want dan val je juridisch gezien onder één van de vier eerste soorten, met alle beperkingen vandien.

6 - Een boomgaard

Dit is een verzameling van vruchtdragende bomen en struiken, die geselecteerd zijn voor hun bijdrage tot de voedselproductie. Dit grondgebruik haalt niet dezelfde bijdrage op het vlak van biodiversiteit, maar als habitat voor insecten scoort het wel zeer goed. Dit laatste geldt natuurlijk alleen op voorwaarde dat met geen chemische bestrijdingsmiddelen gebruikt. En dat zal een stuk moeilijker zijn omdat de gelaagdheid en de soortenrijkdom ontbreken om tot een natuurlijk evenwicht te komen. Klimaatbijdrage, bodemeffecten en cultuur scoren wel goed; bijna zoals een natuurlijk bos.

7 - Bio-landbouw

Dit is een vorm van gespecialiseerde voedselproductie, waarbij het rendement een belangrijke voorwaarde is voor de continuïteit. De gebruikte methoden voldoen zoveel mogelijk aan biologische eisen op het vlak van bestrijdingsmiddelen en manieren van  grondbewerking. Maar omwille van de economische eisen zal de bio-boer op dit vlak toegevingen moeten doen; en ook op het vlak van gelaagdheid en biodiversiteit.

De ontwikkeling van deze methoden -mede door de inspiratie en ervaringen uit de gelaagde permacultuur- zullen ons helpen om deze toegevingen steeds meer te beperken. Het te grote aandeel van eenjarige teelten vormt hierbij een grote uitdaging. 

8 - Permanent grasland

Dit is een bodemgebruik waarbij het van nature aanwezige grasland, rijkelijk voorzien van soorten kruiden en grassen, in zeer beperkte mate wordt gebruikt voor menselijke noden. Het gaat hier alleen om maaien en dan nog een beperkt aantal keren (optimaal 2) per seizoen. Hierdoor is het gebruik van extra bemesting zeer beperkt en is de economische bijdrage voor een professioneel landbouwbedrijf ook heel miniem. Tenminste in het gangbare systeem, waar het eiwitgehalte de focus krijgt ten koste van bijna alle andere aspecten.

Dit maakt dat permanent grasland slechts uitzonderlijk past in professionele landbouw, maar meer in een ecologisch terreinbeheer en zelfs in natuurreservaten. De twee maaibeurten worden dan vervangen door grote grazers, omwille van de gezondheid van het grasland zelf. Maar omdat de gelaagdheid ontbreekt is zowel de waarde voor het klimaat als voor de biodiversiteit lager dan bij de bosvormen.

9 - Weiland voor industriële landbouw

In tegenstelling tot het permanent grasland is hier sprake van extra bemesting en monocultuur (focus op eiwit). Omdat de economische waarde niet in ons schema is opgenomen, wordt het voordeel op dit vlak hier niet in kaart gebracht.

10 - Landbouw – diervoeders

Dit gaat meestal over mais, bieten en graan. Graan voor menselijke consumptie is zeer beperkt gezien het klimaatnadeel dat we in Vlaanderen hebben ten opzichte van bv. Frankrijk. Door de combinatie van grondbewerking, gebrek aan gelaagdheid, monocultuur en chemische bestrijding liggen de ecologische scores zeer laag. Voor bodem en biodiversiteit is het zelfs een dramatisch lage score omdat CO2 wel wordt opgenomen maar niet wordt vastgehouden in de bodem. De veeteelt staat dan ook voor de extra grote uitdaging om natuur-inclusief te worden ten opzichte van de plantaardige voedselproductie.

11 - Siertuin

Bij dit grondgebruik krijgt de sierwaarde van de beplanting de eerste aandacht. De gelaagdheid is meestal zeer beperkt, waardoor ook de klimaatbijdrage minimaal is. Gelukkig is het een permanente beplanting, waardoor het effect voor de bodem nog redelijk is. De bijdrage tot biodiversiteit is beperkt tot het nut van vooral insecten en dus niet spectaculair.

De cultuurwaarde scoort wel iets beter, maar kan niet compenseren wat op de andere vlakken wordt ingeboet. Wat de biodiversiteit betreft, moet men zich vragen stellen bij het gebruik van vreemde soorten, waarvan dikwijls de schadeloosheid nog niet is aangetoond. Als de kleuren ongeremd de hoofdfocus krijgen dan is er meestal ecologische schade.

12 - Gazon

Een combinatie van monocultuur, gebrek aan gelaagdheid en afwezigheid van enige bijdrage tot voedselvoorziening maakt dit grondgebruik bijzonder arm. Als bovendien het gras stelselmatig kort gehouden wordt, is uitdroging van de bodem een groot probleem. Ook de biodiversiteit is niet echt geholpen, buiten wat wormen voor de vogels. Het beetje cultuurwaarde kan niet op tegen deze reeks ecologische nadelen.

Wanneer openbare diensten, zoals gemeenten en provincies, het bermbeheer zouden omvormen van pogingen tot gazonbeheer naar permanent grasland, zou er een grote ecologische vooruitgang ontstaan. Dit zeker gezien de soms grote oppervlakte waarover men beschikt. Bovendien is de besparing van beheerskosten mooi meegenomen!

13 - Verharding

Hier kunnen we kort en hard zijn: de ecologische waarde is ‘nul’! Glastuinbouw is hier niet expliciet opgenomen in het schema, maar buiten de economische voordelen van het geproduceerde voedsel, met bedenkingen over de kwaliteit, valt er niet veel positiefs te melden. Ecologisch is dit namelijk een bodemgebruik dat gelijk staat met verharding. De bodem wordt in feite gebruikt als een substraat om planten te voeden en dit alleen met hun belangrijkste bouwstoffen, ten koste van alle gezond bodemleven.

Het is duidelijk dat kunstgazon gelijk staat met verharding. Indien, zowel bij glastuinbouw als bij kunstgazon, de waterafvoer verhinderd dat het water infiltreert in de bodem, scoort deze vorm van bodemgebruik nog slechter dan verharding met een infiltrerende waterafvoer.

De keuze van bodemgebruik

Wanneer men waarde hecht aan de ecologische effecten van bodemgebruik dan is het nuttig om al deze aspecten in overweging te nemen. Veel belang hechten aan culturele noden zoals bij een speelbos, zal ten koste gaan van de andere aspecten.


Gelukkig zijn het voordeel voor voedselproductie -afhankelijk van de exploitatievorm- en een gedoseerd en goed gekozen cultureel gebruik perfect verzoenbaar met een grote ecologische waarde. Onze beschikbare grond wordt dus best een combinatie van percelen die verschillende accenten hebben en die uiteindelijk de ecologische waarde van onze omgeving maximaliseren.


Hugo Der Kinderen

Augustus 2021


18 okt., 2022
Gisteren waren wij op bezoek bij Mieke. Afwezigen hadden weeral ongelijk. Op 3 jaar tijd hebben Mieke en Guy van een puur grasland van een kleine 3.000 m2 een oase gemaakt van bloemen, kruiden, eetbare planten, voedselbosrand, fruitbomen, bessenperk, enz. ... TOPPIE . Zelfs met een verplaatsbare serre op wielen:) Permacultuur staat bij Mieke en Guy hoog in het vaandel. Men kan er zelfs een heus rietveld bewonderen waar al het "grijze" water afkomstig van het woonhuis omgezet wordt in helder herbruikbaar water voor zowel huis & tuin. Twee waterputten van telkens 10.000 liter worden op deze wijze gevuld. Een kleine 2 uren later zat ik terug in de wagen richting Antwerpen met verse ideeën en plannen voor volgend seizoen. Dank u Mieke om tijd te maken om ons onder te dompelen in uw Tuin van (H)eden .
door Annick Hollebeke 18 okt., 2022
In deze ecologische voedseltuin wordt volop ingezet op eetbaar en sierlijk. Er is heel veel aandacht voor bloeiende planten het jaar rond. 12 maanden lang vind je hier één of meerdere bloeiende struiken, vaste planten of bloeiende groenten. Dit maakt deze tuin het jaar rond aantrekkelijk voor bestuivers, vogels …. Oktober is de maand van de oogst van appels, najaars- en wintergroenten, In de serre staan de bakken met plukgroen voor de winterslaatjes. In de tuin staan heel wat asters, die zelfs in deze droge periode nog zorgen voor kleur. Recent werd een waterzuivering op basis van bloeiende planten aangelegd met opvang van het gezuiverde water. Op die manier kan het water hergebruikt worden. In de vloeibeemden van de Kleine Nete , die deel uit maken van de tuin, staan momenteel 4 Galloway runderen die zorgen voor een extensieve begrazing. Het overvloedige opschoot van schietwilg en de uitbundige uitbreiding van Japanse Duizendknoop hopen ze met de runderen onder controle te kunnen houden. Annick is zeer gepassioneerd en weet ontzettend veel over het leven volgens seizoenen. Ze deelt deze kennis graag met zoveel mogelijk mensen. Verslag van Vincent Deleu: 16 oktober, wat een prachtige dag! Superlatieven schieten te kort! Een feest, ik zou zelfs durven schrijven een waar “tuin-orgasme”. Niet alleen de prachtige tuin, uitzonderlijke planten, ware verhalen en droomachtige beelden maar vooral, …. vooral de charme van Annick onze gastvrouw sprak boekdelen. Wij bevinden ons in Kessel bij Nijlen bij Annick en Johan in hun “Voedseljungle” In 1985 aangekocht, lichtjes bouwvallig huisje en een tuin met veel verharding. Pure-zure-zandgrond. Dit was 37 jaar geleden hun tuin-startmoment. Het was en is nog steeds hun droom. Via input van enkele tuinarchitecten maar vooral door eigen ondervinding is hun jungle een droom, een bezienswaardigheid in al zijn aspecten. Kempische vijgen, Kiliaanappel, Red Sentinel, Szechuanpeper, Franse uiensoepboom, Acanthus, Chileense Guave (Ugni) en noem maar op. Alles is de revue gepasseerd . Zelfs een poterietuin hebben ze in Kessel! Theunisbloemen, Cornus Mas, Udo, Cornus Kousa en groene asperges. Johan -beau comme son fils- en echtgenoot van … is een ware God in de keuken . Vooral patisserie en taarten zijn zijn ding. Allen hebben kunnen genieten van verschillende Limburgse taarten met peer, appel, druiven en pruimen. Verse koffie, verschillende soorten thee en druppeltjes eigen gemaakte likeur. Het kon echt niet op. Man, man, man, … geen miserie, geen miserie, geen miserie. Enkel leuke quotes blijven toch bij: o Proporties moeten kloppen o Parasollekes in de tuin o Maak je eigen plantgoed o Maar vooral “Bloeien van het regenwater” Lieve Annick, beste Johan, In naam van een goed 20 bezoekers onze oprechte dank voor deze formidabele voormiddag. Mogen wij volgende week terugkomen ?
door Annick Hollebeke 23 aug., 2022
De Delanttuin...
door Vincent Deleu 22 feb., 2022
Zaterdag 16 april 2022 om 14:00 uur
door Marcus Van Loon en Vincent Deleu 17 feb., 2022
Een wilde oase van jonge bomen en allerlei struiken op een groen tapijt van opschietend onkruid… overal eetbare blaadjes, vruchten en bloempjes… dit is ’t Loonse voedselbos in Kalmthout waar de natuur (h)eerlijk voedsel voortbrengt! Via onze zomerse rondleidingen maken we je graag deelgenoot van deze nieuwe bewustwording zonder voetafdruk.
door Kathleen Van den Steen 11 jan., 2022
Twee voedselbossen als inspiratiebron: Bekijk hier de masterclass-film van ILVO, Agroforestry Vlaanderen . De film duurt 45 min (advertentie overslaan)
door Bénédicte Hottlet 09 jan., 2022
5 goede redenen om brandnetels in je voedselbos en gelaagde tuin te integreren Wereldwijd bestaan er 35 soorten brandnetel. In onze contreien kennen we de grote en de kleine. De eerste (Urtica Dioica) is meerjarig en kan wel bijna 3 meter lang worden. Ze heeft een sterk vertakte wortelstok die ondiep groeit, maar zich wel wijd kan verbreiden. Haar groei is een indicatie van ‘verstoorde’ en te rijke grond die nog niet in evenwicht is. De kleine brandnetel (Urtica Urens) is eenjarig, éénhuizig met penwortel en wordt niet hoger dan 60 centimeter. Deze soort komt pas later bovengronds, rond mei en geeft een indicatie voor grond in evenwicht. Als je een voedselbos wil dan nodig je veel spontaniteit en onvoorspelbaarheid uit. Brandnetel is daar een van de nuttigste voorbeelden van. Ziehier 5 goede redenen om de groei van brandnetels in je gelaagde tuin of voedselbos aan te moedigen! 1. Biodiversiteitswaarde van de brandnetel De brandnetel groeit overal : aan bosranden, op vuilstortplaatsen of verwaarloosde plekken. Het is een plant die goed gedijt op rijke bodem. Waar teveel stikstof in de bodem zit, o.a. door meststoffen, groeit ze uitbundig en verdringt er fragiele inheemse planten. Dat kan een bedreiging vormen voor de biodiversiteit. Waar echt een overdaad aan brandnetels groeit, is de bodem vaak van slechte structuur, stikstofrijk, humusrijk, ijzerrijk. Vaak betreft het ook een bodem vol dierlijke organische stof, bijvoorbeeld wanneer boeren er veel gieren. In de schaduw zijn brandnetels minder enthousiaste groeiers, dus hoe hoger bomen en struiken groeien, des te minder brandnetels je zal zien. Anderzijds is de brandnetel van grote waarde voor het leven van talloze dieren . Juist omdat de brandnetel veel stikstof bevat, trekt zij dieren aan. Voor de meeste planteneters heeft een verhoging van het stikstofgehalte een positieve invloed op hun groei, overleving en voortplanting. Veel insecten zijn dus afhankelijk van deze inheemse topper, zoals dag- en nachtvlinders, wantsen, enkele slakken, cicaden, snuitkevers, glanskevers en bladluizen. Bovendien trekken brandnetels wel vijftig dag- en nachtvlindersoorten aan! Brandnetel dient dan niet alleen als voedselgewas, maar ook om eitjes te leggen. De vlinders landkaartje, dagpauwoog, atalanta, brandnetelmot, bruine snuituil, kleine vos en gehakkelde aurelia, zijn enkele van de vele soorten die genieten van de brandnetel. Verder hebben tal van vogels voordeel bij de brandnetel. Zo maakt de tjiftjaf een bolvormig nest dat meestal in een dichte wirwar van brandnetels en andere begroeiing vlak boven de grond ligt. De proteïnerijke rupsen op de brandnetel zijn voor kool- en pimpelmezen een lekkere hap. Brandnetelzaden zijn dan weer uitstekend voedsel voor de heggenmus. Het is zeer nuttig om in je tuin of voedselbos een of meerdere plekken te behouden waar je alles gewoon laat gebeuren. Dikwijls zijn dit plekken waar je met een machine niet bij kunt en die je daardoor vergeet. Daar groeien dan wilde planten, zoals bv. de brandnetel. 2. Brandnetel in de tuin: mulch, gier en compostverbeteraar Netels groeien goed waar heel veel stikstof of fosfaten in de grond zitten. Dat zijn namelijk de belangrijkste voedingselementen van een plant. Zodra die voorraad opgebruikt is, verdwijnen ze geleidelijk van die plek. Daardoor bevatten brandnetels ook veel voedingsstoffen en is brandnetelgier een beproefd middel om te bemesten, om sterkere planten te bekomen en ziekten of plagen te weren. Recept van brandnetelgier : Brandnetelgier is een vloeistof, gemaakt van gefermenteerde brandnetels en zeer rijk aan voedingsstoffen. 1. Neem een grote hoeveelheid netels en stop deze in een emmer. 2. Kneus de stelen en de bladeren met een stok en plaats een gewicht (steen of tegel) op je gekneusde netels. 3. Bedek je netels tot ze net onder water staan (niet meer dan 3/4 van je emmer). Gebruik bij voorkeur regenwater; leidingwater bevat chloor en dat is niet goed voor je brouwsel. 4. Plaats je emmer in een half-zonnige plaats, weg van je huis omwille van de vreselijke stank na een tijdje. 5. Na een paar dagen begint je brandnetelgier te fermenteren en dus voedingsstoffen vrij te geven aan het water. 6. Roer regelmatig in het brouwsel. 7. Je mengsel heeft tot drie weken nodig bij koude temperaturen om optimaal te zijn, in de zomer doe je er maar 10 dagen over. 8. Zodra het bubbelen stopt, is je brandnetelgier klaar voor gebruik. 9. Zeef het mengsel af en verdun het: 1 deel op 10 delen water. Bij het opzetten van een composthoop kunnen flinke hoeveelheden brandnetels -uiteraard vooraleer ze in zaad staan- de compost zowel verbeteren als versnellen. Omdat ze de capaciteit hebben om verschillende mineralen en sporenelementen te binden, komen deze elementen weer vrij als compost. Je kan ze natuurlijk ook gebruiken als mulch -gewoon plukken en onverwerkt neerleggen als bodembedekking- onder je bessenstruiken of andere aanplantingen. Brandnetels trekken ook bladluizen aan, waardoor andere aanplantingen gespaard blijven van de luizenvraat. 3. Brandnetel als superfood De jonge brandneteltoppen van planten die 15-20 cm hoog zijn kan je eten . Je plukt dan de bovenste 10 centimeter met stengel. Maart-april is daarvoor het uitgelezen moment. Als je regelmatig oogst kan je zo bijna het hele jaar blijven plukken. Je kan ook in de lente een reserve aanleggen door de verse bladeren te laten drogen. Zodra de brandnetel in bloei staat is hij niet meer geschikt voor consumptie. Brandnetelblad is zeer rijk aan voedingsstoffen: ijzer, calcium, magnesium, kalium, aminozuren, b-vitamines . We mogen de brandnetel gerust beschouwen als superfood! Je kan het blad op het laatst toevoegen aan om het even welke soep. Je kan het ook kort blancheren en eten als bijgerecht. Bovendien kan je het rauw toevoegen aan smoothies of in kruidenazijn, verwerken in quiche of pesto, opstoven als spinazie en verwerken in sauzen. Brandnetelchips zijn ook heel lekker. Je mengt vers gewassen brandnetel met 10 procent van dat gewicht aan olie en zeer weinig zout en verwarmt dit 60 graden in de oven, zodat het droogt zonder te verbranden. Samen met wat appels en selder in de centrifuge krijgt je een heerlijk dynamiserend sapje. Of maak er een infuus van (een zevental minuten), ideaal om te ontgiften. De niet-prikkende zaadjes zijn ook eetbaar. Men noemt ze de ‘red bull’ van de natuur. Tijdens de zomer kan je het rijpe groene brandnetelzaad, dat in kleine trosjes aan de top van elke brandnetel hangt, verzamelen. Dit kan je toevoegen aan je yoghurt of muesli ’s morgens, in sla en in zelfgebakken brood. Vroeger werden brandnetelzaden standaard gegeven aan mensen die wat moesten aansterken en dat zegt genoeg over het nut van deze veelzijdige plant. 4. Brandnetel als medicijn Brandnetel drijft vocht af, reinigt het bloed en is ontstekingsremmend . Bovendien prikkelt zij de stofwisseling en kan ze perfect worden ingezet om voorjaarsmoeheid te bestrijden. Brandnetel verbetert ook de immuniteit en vermindert allergische verschijnselen. Het is een onderdeel van theemengsels tegen reuma, jicht of gal- en leverproblemen. Brandnetel is dus een bloedzuiverend kruid in de zin dat het invloed uitoefent op alle organen die het lichaam zuiveren . Het is eigenlijk een tonicum voor ons hele lichaam: het ondersteunt de nieren, de lever en de darmen. Bijwerkingen zijn een stralende huid, sterke nagels en glanzend haar. Ideaal om als voorjaarszuiveringskuur te integreren na de winter. Brandnetel is ook gekend om zijn versterkende en helende werking op de bijnieren. Bij uitputting, burn-out of een overdosis stresshormonen vermindert een kuur van een aantal weken brandnetelthee of inname van brandnetelzaadjes je stressgevoeligheid en doet het je energie toenemen. Het is inderdaad een adaptogeen kruid en heeft dus geen instant effect. Bij consequente en langdurige inname is het wel herstellend en versterkend voor het zenuw- en hormoonstelsel. Netelzaadtinctuur maken is daarom zeker ook een zinvolle optie. 5. Andere toepassingen van brandnetel Schoonheidsproduct Brandnetel is zeker nuttig voor wie last heeft van vet haar of haaruitval. Een tonic op basis van brandnetel kan je gemakkelijk zelf maken. Doe een handvol verse brandnetel in ¼ liter water. Laat 2 uur sudderen; zeven, uitdrukken en afvullen in flesjes. Wrijf met een ruime hoeveelheid iedere avond je haardos in en het wordt zacht en glanzend. Dierenvoeder De meeste dieren mijden de brandnetel als de pest, maar in gedroogde toestand vinden ze het een lekkernij. Snij dus gerust een portie af en droog ze voor de kippen of konijnen. Vermaal de gedroogde plant, zodat die niet meer zo fel prikt en meng regelmatig een beetje onder hun voeder. Je kippen zullen meer eitjes leggen en een mooier verenkleed krijgen. De konijntjes krijgen er een superzacht, fluwelig pelsje van. Hun algemene conditie gaat er werkelijk op vooruit. Verf Met brandnetel kan je groentinten maken voor het vervaardigen van een natuurlijke aquarelverf of om bijvoorbeeld stoffen mee te kleuren. Wil je paaseieren verven? Leg dan eens een mooi plantblaadje op een ei, bind daar een stukje pantykous omheen en kook het ei in een al voorgetrokken en diep getinte thee met gedroogde brandnetel of hondsdraf. Weetje: in Engeland werden in 1942 tonnen brandnetels gebruikt ter vervaardiging van een groene camouflagekleur. Papier Dit kun je zelf maken van allerlei plantenvezels en bij voorkeur van planten met lange vezels, zoals … de brandnetel. Net zoals vlas en hennep kan ook brandnetel gebruikt worden voor de productie van touw of kleding. Het werd bijvoorbeeld in de Eerste Wereldoorlog gebruikt om soldatenkledij van te maken bij gebrek aan katoen. Ook de gekende neteldoek kent hier zijn oorsprong. Om touw te maken verzamel je lange brandnetels en ontdoe je die van hun bladeren. Vervolgens klop je met een steen of dik stuk hout de bast plat. Deze kunt je dan uiteenrafelen in lange rangen. Die twijn je vervolgens samen tot een touw of je vlecht ze. Hier kan je dan bijvoorbeeld smudgesticks mee samenbinden. Dit zijn kruidenbundels om als wierook te gebruiken. Conclusie Brandnetels mogen dus niet ontbreken in ons voedselbos en onze gelaagde tuin als we natuurlijk tuinieren hoog in het vaandel dragen. Wie de brandnetel kent, kan niet anders dan haar te beschouwen als een veelzijdige super-plant en dit zowel voor de biodiversiteit en het gebruik voor mens, dier en tuin. Laten we dankbaar gebruik maken van deze ongelofelijke cadeau van en voor Moeder Natuur ! 
door Kathleen Van den Steen 22 dec., 2021
20 jaar geleden kochten Carina Antonissen en Vincent Deleu een lap grond van 1,5 ha groot. Vandaag is het een waar voedselparadijs voor mens en dier en een trekpleister waar iedereen welkom is. Sinds oktober is de natuurtuin ondergebracht in een stichting waardoor de poort naar de natuurtuin nog meer openstaat om groepen mensen met open armen te ontvangen. Maak kennis met de waaier aan mogelijkheden Je kan er terecht voor rondleidingen, workshops, themafeesten of gewoon uitbundig genieten. We stellen de stichting graag aan je voor in deze presentatie . Locatie Neerstraat 111 2070 Zwijndrecht
door Wesley Lemoine 10 okt., 2021
Tuinen van hEden inspireert en verbindt mensen om op een duurzame manier gebruik te maken van de grondoppervlakte die zij ter beschikking hebben. Wie dit op een respectvolle en constructieve manier doet, draagt bij tot meer biodiversiteit en een gezondere voedselproductie. Bovendien heeft dit een positief effect op het klimaat en … op de eigen mentale gezondheid. Graag inspireren we jou met een interessante daguitstap naar Het Voedselbos en De Woudezel. We kijken er naar uit om kennis te maken! Het Voedselbos We zijn te gast bij Bert Dhondt, lesgever permacultuur en sinds 2000 bezig met het uitbouwen van Het Voedselbos in Nokere-Kruisem. Deze eetbare jungle verweeft biodiversiteit en voedselproductie op een duurzame en hoopgevende manier. Je kan er getuige zijn van een ecosysteem op zijn best en een uniek ontwerp van permacultuur in de praktijk. De Woudezel In Houthulst leidt Diderik Clarebout ons graag rond op zijn domein van 6ha om zijn kennis van eetbare en wilde planten met ons te delen. De verscheidenheid van plantensoorten die bij De Woudezel staan is zeer groot. Een belangrijk deel van zijn activiteit is het vermeerderen en opkweken van plantgoed. Dus wie op zoek is naar plantgoed kan hier zeker ook terecht. Praktisch Zaterdag 30/10/2021 – 09.45u Waregemstraat 29 – 9771 Kruishoutem Op basis van de inschrijvingen proberen we te carpoolen voor wie dit wenst. 10-12.30u Rondleiding in Het Voedselbos - Waregemstraat 29 - 9771 Nokere-Kruisem 12.30-13u Eigen lunch nuttigen in Het Voedselbos - koffie en thee worden voorzien 14-16.30u Rondleiding bij De Woudezel - Iepersteenweg 84 - 8650 Houthulst Inschrijven Door storting van 25 euro op rekening BE78 9734 1575 6986 op naam van Tuinen van hEden, met vermelding van "Uitstap 30/10 + je telefoon- of gsmnummer" aub. PS: Deze activiteit gaat alleen door bij voldoende inschrijvingen. Indien er niet voldoende belangstelling is dan verwittigen we jou telefonisch en storten wij je inschrijvingsgeld volledig terug. Hopelijk tot weldra! Het Tuinen van hEden-team
Meer posts
Share by: